آنچه در این مطلب خواهید خواند:
معرفی، کاربرد و دلایل استفاده از پت اسکن
خطرات پت اسکن
آمادگی‌های لازم برای پت اسکن
پروسه تصویربرداری و پس از آن
معرفی، کاربرد و دلایل استفاده از پت اسکن
اسکن توموگرافی گسیل پوزیترون (PET) یک روش تصویربرداری است که بوسیله آن می‌توان عملکرد متابولیک یا بیوشیمیایی بافت‌ها و ارگانهای بدن را به تصویر کشید. در این اسکن از یک رادیودارو برای نشان دادن فعالیت متابولیک طبیعی و غیر طبیعی استفاده میشود. این روش معمولاً می‌تواند متابولیسم غیرطبیعی ردیاب رادیویی را در بدن، حتی قبل از اینکه در سایر روش‌های تصویربرداری، مانند توموگرافی کامپیوتری (CT) و تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI)) مشخص گردند، تشخیص دهد.
ردیاب رادیویی اغلب در ورید دست یا بازو تزریق می‌گردد. سپس این ردیاب در مناطقی از بدن که دارای سطوح بالاتری از فعالیت متابولیک یا بیوشیمیایی هستند، که اغلب محل بیماری را مشخص میکند، جمع میشود. تصاویر PET معمولا با CT یا MRI ترکیب می‌شوند که به این نوع اسکن، اسکن PET-CT یا PET-MRI می‌گویند.
پت اسکن یک روش موثر برای کمک به شناسایی شرایط مختلف از جمله سرطان، بیماری قلبی و اختلالات مغزی است و پزشک می‌تواند از این اطلاعات برای کمک به تشخیص، نظارت یا درمان بیماری استفاده کند.
سلول‌های سرطانی به دلیل اینکه میزان متابولیسم آنها بالاتر از سلول‌های طبیعی است، به صورت نقاط روشن در اسکن PET نشان داده می‌شوند. از این نوع اسکن در موارد زیر استفاده میشود:
- تشخیص سرطان
- تشخیص گسترش سرطان
- تشخیص موثر بودن یا نبودن درمان سرطان
- مشخص شدن عود سرطان
همچنین انواع تومورهای مغزی، پستان، سر و گردن، روده، مری، ریه، سیستم لنفاوی، پانکراس، پروستات، پوست و تیروئید را می‌توان با کمک اسکن PET-CT و PET-MRI شناسایی کرد.
تصاویر پت اسکن باید با دقت زیاد تفسیر شود زیرا در مواردی ممکن است شرایط غیرسرطانی مشابه بافت سرطانی دیده شود و یا اینکه ممکن است برخی از سرطان‌ها در پت اسکن ظاهر نشوند.
خطرات پت اسکن
در پت اسکن، یک رادیودارو به داخل ورید بیمار تزریق میشود. از آنجایی که میزان تشعشعی که در ردیاب وجود دارد، کم است، خطر اثرات منفی اشعه نیز کم است. اما استفاده از رادیودارو ممکن است در مواردی که بیمار خانم باردار یا شیرده باشد، کودک خردسال باشد و احیانا بدن بیمار واکنش آلرژیک دهد، خطرناک باشد. لازم به ذکر است استفاده رادیوداروها در کودکان و خانم‌های باردار و شیرده ممنوع است ولی این مورد به نظر و صلاحدید پزشک برمی‌گردد.
آمادگی‌های لازم برای پت اسکن
لازم است قبل از شروع اسکن موارد زیر به پزشک اطلاع داده شود:
- واکنش آلرژیک بد
- بیماری اخیر یا بیماری دیگری مانند دیابت
- در صورت استفاده از داروها، ویتامینها یا مکملهای گیاهی
- بارداری یا مشکوک بودن به بارداری
- شیردهی
- ترس از فضاهای بسته
پزشک دستورالعمل‌های دقیقی را در مورد نحوه آماده شدن برای اسکن به بیمار می‌دهد. چند روز پیش از اسکن از ورزش شدید خودداری شود و چهار ساعت قبل از انجام اسکن از خوردن غذا امتناع گردد.
پروسه تصویربرداری و پس از آن
اسکنر PET-CT یا PET-MRI شبیه به اسکنرهای CT یا MRI یک دستگاه بزرگ است که کمی شبیه به یک پیراشکی غولپیکر عمودی است.
از ابتدا تا انتهای انجام اسکن در این روش، حدود دو ساعت به طول می‌انجامد و معمولاً نیازی به بستری شدن در بیمارستان نیست. هنگامی که بیمار برای اسکن وارد مرکز میشود، از او خواسته میشود تا تعویض لباس کند و مثانه خود را خالی نگه دارد.
یکی از پزشکان یا متخصصان مرکز، رادیودارو را به ورید بازو یا دست بیمار، تزریق میکند. ممکن است بیمار برای مدت کوتاهی سوزش یا سرمایی را احساس کند که به سمت بالای بازو حرکت میکند. اغلب لازم است بیمار به مدت 30 تا 60 دقیقه روی صندلی مخصوص به حالت درازکش استراحت کرده و ساکن بماند تا ردیاب در بدن جذب شود.
پس از آماده شدن، بیمار روی یک میز باریک و بالشتک‌دار دراز میکشد و سپس این میز به سوی قسمتی از اسکنر که شبیه سوراخ وسط پیراشکی است، حرکت میکند. بیمار در طول اسکن باید خیلی ساکن باشد تا تصاویر تار نشوند. حدود 30 دقیقه زمان برای تکمیل اسکن PET-CT و 45 دقیقه برای اسکن PET-MRI زمان لازم است. از دستگاه صداهای وزوز و کلیک شنیده میشود!
تصویربرداری کاملا بدون درد است. اگر بیمار ترس از فضاهای بسته داشته باشد، ممکن است در حین حضور در اسکنر کمی احساس اضطراب کند. لازم است بیمار در مورد هر گونه اضطرابی که سبب ناراحتی وی میشود، با پرستار یا تکنسین صحبت کند. ممکن است تکنسین به بیمار دارویی بدهد تا به هنگام اسکن آرامش بیشتری داشته باشد.
پس از انجام آزمایش، بیمار می‌تواند طبق معمول کارهای روزانه خود را ادامه دهد، مگر اینکه پزشک دستور خاصی بدهد. مصرف مایعات فراوان برای کمک به خروج هر چه سریعتر رادیودارو از بدن، توصیه میشود. درنهابت، یک پزشک متخصص برای تفسیر تصاویر اسکن، موارد یافت شده در تصویر را به پزشک بیمار گزارش می‌دهد.
منبع: mayoclinic
