آنچه در این مطلب خواهید خواند:
سرطان متاستاتیک چیست؟
سرطان چگونه گسترش مییابد؟
سرطان در کجا گسترش مییابد؟
علائم سرطان متاستاتیک چه هستند؟
روش‌های درمان سرطان متاستاتیک کدامند؟
زمانی که سرطان متاستاتیک دیگر قابل کنترل نیست، چه باید کرد؟
سرطان متاستاتیک چیست؟
سرطانی که از مکانی که شروع شده و به قسمتهای دورتر بدن گسترش مییابد، سرطان متاستاتیک نامیده میشود. سرطان متاستاتیک، برای بسیاری از انواع سرطان، مرحله چهارم (IV) سرطان نیز نامیده میشود. در حقیقت، فرآیندی که طی آن سلولهای سرطانی به سایر قسمتهای بدن گسترش مییابند، متاستاز نامیده میشود. سلولهای سرطانی متاستاتیک وقتی زیر میکروسکوپ مشاهده میشوند و به روش‌های دیگر مورد آزمایش قرار می‌گیرند، ویژگی‌هایی مانند سرطان اولیه را نشان میدهند و نه مانند سلولهای مکانی که سرطان متاستاتیک یافت شده است. اینگونه است که پزشکان میتوانند تشخیص دهند که این سرطان است که از قسمت دیگری از بدن گسترش یافته است.
سرطان متاستاتیک نام همان نام سرطان اولیه را خواهد داشت. به عنوان مثال، سرطان سینه که به ریه گسترش مییابد، سرطان سینه متاستاتیک نامیده میشود، نه سرطان ریه. و تحت عنوان سرطان سینه مرحله IV درمان میشود، نه به عنوان سرطان ریه.
گاهی اوقات زمانی که سرطان متاستاتیک برای فردی تشخیص داده میشود، پزشکان نمیتوانند بگویند که از کجا شروع شده است. این نوع سرطان، سرطان با منشاء اولیه ناشناخته یا CUP نامیده میشود.
سرطان چگونه گسترش مییابد؟
سلولهای سرطانی طی چند مرحله در بدن پخش میشوند. این مراحل عبارتند از:
- رشد یا تهاجم به بافت طبیعی مجاور
- حرکت از طریق دیوارههای غدد لنفاوی نزدیک یا رگهای خونی
- انتقال از طریق سیستم لنفاوی و جریان خون به سایر قسمتهای بدن
- توقف در رگهای خونی کوچک در یک مکان دور، حمله به دیواره رگهای خونی و حرکت به سوی بافت اطراف
- رشد در این بافت تا زمانی که یک تومور کوچک تشکیل شود
- ایجاد رگهای خونی جدید که با فراهم آوردن منبع خونی به تومورهای متاستاتیک اجازه میدهد به رشد خود ادامه دهند
در بیشتر مواقع، سلولهای سرطانی در حال گسترش در مرحلهای از این فرآیند میمیرند. اما، مادامی که شرایط برای سلولهای سرطانی در هر مرحله مساعد باشد، امکان پیدایش تومورهای جدید در سایر قسمتهای بدن وجود دارد. همچنین سلولهای سرطانی متاستاتیک میتوانند قبل آنکه مجدداً شروع به رشد کنند، در یک مکان دور سالها غیرفعال باقی بمانند.
سرطان در کجا گسترش مییابد؟
سرطان تقریباً میتواند به هر قسمتی از بدن گسترش یابد، اگرچه برخی از انواع سرطان بیشتر از سایرین در مناطق خاصی از بدن متاستاز ایجاد میکنند. شایعترین مکانهایی که سرطان در آن گسترش مییابد، استخوان، کبد و ریه است. لیست زیر شایعترین مکانهای متاستاز، بدون احتساب غدد لنفاوی را برای برخی سرطانهای رایج نشان میدهد:
| نوع سرطان | مکانهای اصلی متاستاز |
| مثانه | استخوان، کبد، ریه |
| پستان | استخوان، مغز، کبد، ریه |
| کولون (روده بزرگ) | کبد، ریه، صفاق |
| کلیه | غدد فوق کلیوی، استخوان، مغز، کبد، ریه |
| ریه | غدد فوق کلیوی، استخوان، مغز، کبد، ریه دیگر |
| ملانوما | استخوان، مغز، کبد، ریه، پوست، ماهیچه |
| تخمدان | کبد، ریه، صفاق |
| پانکراس (لوزالمعده) | کبد، ریه، صفاق |
| پروستات | غدد فوق کلیوی، استخوان، کبد، ریه |
| راست روده | کبد، ریه، صفاق |
| معده | کبد، ریه، صفاق |
| تیروئید | استخوان، کبد، ریه |
| رحم | استخوان، کبد، ریه، صفاق، واژن |
علائم سرطان متاستاتیک چه هستند؟
سرطان متاستاتیک لزوماً همیشه علائم خاصی ایجاد نمیکند. زمانی که علائم ظاهر میشوند، اینکه این علائم چگونه هستند و هر چند وقت یک بار به سراغ بیمار میآیند، به اندازه و محل تومورهای متاستاتیک بستگی دارد. برخی از علائم شایع سرطان متاستاتیک عبارتند از:
- درد و شکستگی استخوان، زمانی که سرطان به استخوان گسترش یافته باشد
- سردرد، تشنج یا سرگیجه، زمانی که سرطان به مغز سرایت کرده باشد
- تنگی نفس، زمانی که سرطان به ریه گسترش یافته باشد
- زردی (یرقان) یا تورم در شکم، زمانی که سرطان به کبد گسترش یافته باشد
روش‌های درمان سرطان متاستاتیک کدامند؟
برای اکثر سرطانهای متاستاتیک درمانهایی وجود دارد. در اغلب موارد، هدف از درمان سرطان متاستاتیک، کنترل آن از طریق متوقف کردن یا کاهش رشد آن است. برخی از افراد میتوانند حتی برای سالها با سرطان متاستاتیک به زندگی خود ادامه دهند به شرط آنکه بیماری به خوبی کنترل شده باشد. برخی از درمانها میتوانند با تسکین علائم، کیفیت زندگی بیماران را بهبود بخشند. این نوع از مراقبت را که مراقبت تسکینی نامیده میشود، میتوان در هر مرحلهای از درمان سرطان تجویز کرد. درمانی که برای بیمار در نظر گرفته میشود ممکن است به نوع سرطان اولیه، محل گسترش آن، درمانهایی که در گذشته انجام شده و سلامت عمومی بیمار بستگی داشته باشد. رادیوداروها برای تسکین سرطانهای متاستاتیک روش مناسب، ایمن و کارآمدی هستند.
زمانی که سرطان متاستاتیک دیگر قابل کنترل نیست، چه باید کرد؟
اگر به بیمار گفته شده است که سرطان دیگر قابل کنترل نیست، ممکن است بیمار و اطرافیان او بخواهند در جریان مراقبتهای پایان زندگی قرار گیرند. ممکن است بیمار برای کاهش اثرات سرطان یا کنترل رشد آن، ادامه درمان را انتخاب کند یا نکند، امّا در هر صورت همیشه میتوان برای کنترل علائم سرطان و عوارض جانبی درمان، مراقبتهای تسکینی دریافت کرد. برای دریافت مراقبتهای تسکینی نیز رادیوداروها کارآمد هستند. به عنوان مثال رادیوداروی Sm-153-EDTMP برای تسکین دردهای استخوانی سرطان‌هایی که به استخوان متاستاز دارند، بسیار کارآمد، مناسب و ایمن است.
منبع: cancer.gov
